Thị trường tài chính: Cơ cấu và vai trò trong hệ thống tài chính ( Phần 2).

Xem thêm: Thị trường tài chính: Cơ cấu và vai trò trong hệ thống tài chính ( Phần 1).

1. Trung gian tổ chức tài chính và vai trò của nó.

Trung gian tài chính là một tổ chức tài chính đặc biệt, thực hiện vai trò phân bổ hiệu quả các nguồn vốn, khi có điều kiện làm khó khăn cho những người đi vay hoặc đầu tư của các quỹ giao dịch trực tiếp với khách hàng vay vốn tại các thị trường tài chính. Trung gian tài chính bao gồm các tổ chức lưu ký, các công ty bảo hiểm, quy định công ty đầu tư, quỹ trợ cấp.

Vai trò của các trung gian tài chính là nhằm tạo điều kiện giao dịch thuận lợi hơn cho những người đi vay/đầu tư và các khách hành giao dịch trực tiếp với nhau trong các thị trường tài chính. Trong xã hội ngày nay việc phát sinh những vấn đề trong quá trình vay vốn là điều dễ dàng nhận thấy, đương nhiên vay thì phải có thế chấp, tuy nhiên những rắc rối không chỉ dừng lại ở đó.

Việc thành lập ra một trung gian tài chính nhằm mục đích thực hiện các phần việc trung gian nhằm tạo điều kiện cho người vay vốn có thể dễ dàng hơn, qua đó sẽ thúc đầy được quá trình phát triển của nền kinh tế. Bất kỳ nền kinh tế nào, hầu hết những doanh nghiệp, công ty hay cá nhân tự kinh doanh đều cần phải có những khoản vay cần thiết để phát triển, mở rộng phạm vi, quy mô của họ.

Các trung gian tài chính được tham gia vào:

• Có được quỹ từ người cho vay hay những nhà đầu tư
• Cho vay hoặc đầu tư nguồn quỹ mà họ vay cho người cần vốn.

Các quỹ mà các trung gian tài chính mua lại trở thành, tùy thuộc vào yêu cầu bồi thường tài chính, hoặc là trách nhiệm của người trung gian hoặc vốn chủ sở hữu tham gia tài chính của các trung gian tài chính. Các quỹ mà một trung gian tài chính cho vay hoặc đầu tư trở thành tài sản của các trung gian tài chính. Trung gian tài chính đang tham gia vào chuyển

đổi của tài sản chính, mà ít có mong muốn cho một phần lớn của đầu tư công vào tài sản tài chính khác – công nợ của họ.

Chuyển đổi tài sản cung cấp ít nhất một trong ba chức năng kinh tế:

• Kỳ hạn thanh toán trung gian
• Giảm thiểu rủi ro thông qua đa dạng hóa
• Giảm chi phí cho hợp đồng và xử lý thông tin

Những chức năng kinh tế được thực hiện bởi những người tham gia thị trường tài chính trong khi cung cấp các dịch vụ tài chính đặc biệt (ví dụ như chức năng đầu tiên và thứ hai có thể được thực hiện bởi các nhà môi giới, đại lý (những người phân phối) và các nhà hoạch định thị trường. Chức năng thứ ba có liên quan đến các dịch vụ bảo lãnh phát hành chứng khoán).

Các dịch vụ khác có thể được cung cấp bởi các trung gian tài chính bao gồm:

• Tạo điều kiện cho các giao dịch của tài sản tài chính cho những khách hàng của trung gian tài chính thông qua các thỏa thuận môi giới.
• Tạo điều kiện cho các giao dịch của tài sản tài chính bằng vốn tự có của mình để có một vị trí trong một tài sản tài chính là những khách hàng của trung gian tài chính muốn thực hiện giao dịch.
• Hỗ trợ trong việc tạo ra các tài sản tài chính cho khách hàng của mình và sau đó hoặc là phân phối những tài sản tài chính để tham gia thị trường khác.
• Cung cấp tư vấn đầu tư cho khách hàng.
• Quản lý các tài sản tài chính của khách hàng.
• Cung cấp một cơ chế thanh toán.

Trong phần này chúng ta đã tìm hiểu về trung gian tài chính, trong tất cả những giao dịch của chúng ta hiện thời với thị trường tiền tệ, hàng hóa, chứng khoán… gọi chung là những Trader đang giao dịch trên thị trường tài chính đều đang phải thực hiện những giao dịch đó thông qua một trung gian tài chính, hay là những Broker/Sàn giao dịch.

Do vậy việc tìm hiểu nguyên nhân cấu thành và chức năng của thị trường tài chính là điều mà chúng ta nên biết trước khi bắt tay vào thực hiện giao dịch và kiếm tiền với thị trường này.

2. Cơ cấu thị trường tài chính:

a. Công cụ tài chính

Có một loạt các công cụ tài chính trên thị trường tài chính. Việc sử dụng các công cụ này bằng cách tham gia thị trường chủ yếu phụ thuộc vào rủi ro được biết đến và đặc điểm của những công cụ đó, cũng như sẵn có trong thị trường bán lẻ hoặc bán buôn. Quan điểm chung về các loại công cụ tài chính được quy định trong bảng sau:

Một công cụ tài chính trong đó các tổ chức phát hành đồng ý trả lãi đầu tư cộng với hoàn trả số tiền vay là một công cụ nợ. Một công cụ nợ cũng được gọi là một công cụ của thiếu nợ, có thể là trong các hình thức của một giấy xác nhận nợ, trái phiếu hoặc khoản cho vay. Các khoản thanh toán lãi suất phải được thực hiện bởi tổ chức phát hành được ấn định trong hợp đồng.

Ví dụ, trong trường hợp của một công cụ nợ và thực sự cần thiết thực hiện thanh toán bằng EUR, số tiền có thẻ là một số tiền EUR cố định hoặc có thể thay đổi theo một con số chuẩn. Các nhà đầu tư trong một công cụ nợ có thể nhận ra không nhiều hơn số tiền theo hợp đồng. Vì lý do này, các công cụ nợ thường được gọi là công cụ thu nhập cố định.

Ngược lại với một nghĩa vụ nợ, một công cụ vốn quy định rằng các công ty phát hành cổ phiếu/trái phiếu trả tiền cho các nhà đầu tư một số tiền dựa trên thu nhập (nếu có), sau khi các nghĩa vụ mà tổ chức phát hành là cần thiết để làm cho nhà đầu tư của các công cụ nợ của công ty đã được thanh toán.

Cổ phiếu phổ thông là một ví dụ về các công cụ vốn. Một số công cụ tài chính do đặc điểm của nó có thể được xem như là một kết hợp của nợ và vốn chủ sở hữu.

Cổ phiếu ưu đãi là một công cụ tài chính, trong đó có các thuộc tính của một món nợ vì điển hình là các nhà đầu tư chỉ được nhận một số tiền theo hợp đồng cố định. Tuy nhiên, đó tương tự như một công cụ vốn vì thanh toán chỉ được thực hiện sau khi thanh toán cho các nhà đầu tư vào các công cụ nợ của công ty.

Hơn nữa “sự kết hợp” công cụ này là một trái phiếu chuyển đổi, cho phép các nhà đầu tư chuyển đổi từ nợ thành vốn chủ sở hữu trong những hoàn cảnh nhất định. Bởi vì cổ đông

ưu đãi thường được hưởng một số tiền theo hợp đồng cố định, cổ phiếu ưu đãi được gọi là một công cụ thu nhập cố định.

Do đó, các công cụ thu nhập cố định bao gồm các công cụ nợ và cổ phiếu ưu đãi. Việc phân loại nợ và vốn chủ sở hữu là đặc biệt quan trọng vì hai lý do pháp lý.

Đầu tiên, trong trường hợp phá sản của tổ chức phát hành cổ phiếu/trái phiếu, đầu tư vào các công cụ nợ có ưu tiên về giá tài sản của người phát hành qua các nhà đầu tư vốn cổ phần. Thứ hai, việc xử lý thuế của các khoản thanh toán của tổ chức phát hành có thể khác nhau tùy thuộc vào loại của lớp công cụ tài chính.

Các tính năng của công cụ nợ và vốn chủ sở hữu tương phản trong bảng sau:

b. Phân loại thị trường tài chính

Có nhiều cách khác nhau để phân loại thị trường tài chính. Thị trường tài chính được phân loại các công cụ tài chính mà họ đang kinh doanh, các tính năng của dịch vụ mà họ cung cấp, thủ tục giao dịch, tham gia thị trường quan trọng, cũng như nguồn gốc của các thị trường.

Các khái quát phân loại thị trường tài chính được đưa ra trong bảng sau:

Từ quan điểm của nguồn gốc quốc gia, thị trường tài chính có thể được chia thành một thị trường nội địa và thị trường bên ngoài. Thị trường nội địa: còn được gọi là thị trường quốc gia, bao gồm hai phần: phần thị trường trong nước và thị trường nước ngoài.

Thị trường trong nước là nơi tổ chức phát hành chứng khoán có trụ sở ở chính quốc gia đó và tại đó các chứng khoán được giao dịch. Thị trường nước ngoài là nơi chứng khoán của tổ chức phát hành được chào bán và giao dịch bên ngoài đất nước đó.

Thị trường bên ngoài là thị trường nơi mà chứng khoán với hai đặc điểm khác nhau sau đây đang được giao dịch:

1) Khi phát hành chúng được cung cấp đồng thời cho các nhà đầu tư trong một số quốc gia,

2) Khi được ban hành bên ngoài quyền tài phán của bất kỳ quốc gia nào. Các thị trường bên ngoài cũng được gọi là thị trường quốc tế, thị trường nước ngoài và thị trường Châu Âu (mặc dù thực tế rằng thị trường này không chỉ giới hạn vào châu Âu).

Thị trường tiền tệ là lĩnh vực của thị trường tài chính bao gồm các công cụ tài chính có kỳ hạn hoặc ngày mua lại đó là một năm hoặc ít hơn tại thời điểm phát hành. Đây là những thị trường chủ yếu là buôn bán.

Thị trường vốn là lĩnh vực của thị trường tài chính mà công cụ tài chính dái hạn do các tập đoàn và chính phủ phát hành. Ở đây “dài hạn” đề cập đến công cụ tài chính với thời hạn đáo hạn ban đầu lớn hơn một năm và chứng khoán không có thời hạn.

Có hai loại thị trường vốn chứng khoán: những người đại diện cho cổ phần của quyền sở hữu, cũng được gọi là vốn chủ sở hữu, phát hành bởi các công ty và những người đại diện cho nợ phải trả, hoặc nợ của các tập đoàn và của các chính phủ liên bang/địa phương.

c. Thị trường tài chính có thể được phân loại dựa trên thị trường tiền mặt và thị trường phái sinh.

Thị trường tiền mặt: còn được gọi là thị trường giao ngay, là thị trường cho việc mua bán, giao dịch xảy ra ngay tại thời điểm đó và được thanh toán bằng tiền mặt của một công cụ tài chính.

Ngược lại, một số công cụ tài chính là hợp đồng mà có thể xác định rằng người giữ hợp đồng có hai nghĩa vụ hoặc sự lựa chọn để mua hoặc bán một cái gì đó khác hay bằng một vài ngày trong tương lai. Những “cái gì đó” là đối tượng của hợp đồng được gọi là “tài sản” cơ bản.

Các tài sản cơ bản là một cổ phiếu, trái phiếu, chỉ số tài chính, lãi suất, tiền tệ hoặc hàng hóa. Bởi vì giá của hợp đồng đó lấy được giá trị của họ từ các giá trị của tài sản cơ bản, các hợp đồng này được gọi là các công cụ phái sinh và thị trường nơi họ đang được giao dịch gọi là thị trường phái sinh.

Khi một công cụ tài chính được phát hành lần đầu, nó được bán ở thị trường sơ cấp. Một thị trường thứ cấp là như vậy, trong đó công cụ tài chính được bán lại cho nhà đầu tư. Không có vốn mới được nêu ra bởi nhà phát hành chứng khoán. Giao dịch diễn ra giữa các nhà đầu tư.

Thị trường thứ cấp cũng được phân loại trong các điều khoản của giao dịch chứng khoán có tổ chức và thông qua bộ đếm thị trường, gọi tắt là OTC. Thị trường chứng khoán là địa điểm giao dịch tập trung, ở đó các công cụ tài chính được giao dịch. Ngược lại, một thị trường OTC nói chung là nơi mà các công cụ tài chính chưa niêm yết được giao dịch.

3. Điều tiết thị trường tài chính.

Nói chung, điều tiết thị trường tài chính là nhằm để đảm bảo đối xử công bằng với những người tham gia thị trường. Nhiều quy định đã được ban hành để chế ngự hành vi lừa đảo. Một trong những mục tiêu chính của quy định là để đảm bảo công khai minh bạch trong kinh doanh, đảm bảo các thông tin chính xác cho việc ra quyết định của nhà đầu tư.

Khi thông tin được tiết lộ với nhà đầu tư, những người đó sẽ có lợi thế lớn hơn so với các nhóm đầu tư khác. Do vậy không thể để xảy ra trường hợp rò rỉ thông tin cho bất cứ cá nhân hay tổ chức nào. Các quy định gần đây đã được thông qua để phản ứng lại với các vụ phá sản, thay thế hội đồng quản trị công ty, để tăng cường vai trò kiểm toán viên trong việc giám sát các thu tục kế toán.

Đạo luật Sorbanes-Oxley năm 2002 tại Mỹ đã được thiết kế đặc biệt để thắt chặt quản lý các công ty sau đợt khủng hoảng dotcom. The US Wall Street Reform và Đạo luật cải cách và bảo vệ người tiêu dùng Mỹ năm 2010 nhằm mục đích áp đặt quy định tài chính chặt chẽ hơn đối với các thị trường tài chính và trung gian tài chính ở Mỹ, để đảm bảo bảo vệ người tiêu dùng. Đây cũng chính là đạo luật mà đã được áp dụng ở EU và các nền kinh tế khác trên thế giới.

Như vậy chúng ta đã tìm hiểu khá chi tiết về thị trường tài chính, trong các bài viết tiếp theo chúng ta sẽ đi sâu vào phân tích các mối tương quan, sự ảnh hưởng và tác động qua lại giữa các thị trường với nhau, những biến động trong các thời kỳ khủng hoảng kinh tế. Trong chuỗi bài viết này Tôi sẽ lấy rất nhiều ví dụ thực tiễn trong từng giao dịch ngắn hạn phù hợp với phong cách đầu tư của phần lớn Trader Việt.