🌊 Nước Nhật và những ngày sóng gió
Tokyo đang trải qua một mùa hè đầy biến động, không phải bởi những cơn bão đổ bộ từ Thái Bình Dương, mà từ chính trường nơi lâu nay vốn được coi là trầm lặng. Sau hơn sáu thập kỷ gần như độc tôn, Đảng Dân chủ Tự do (LDP) – trụ cột quyền lực chính trị Nhật Bản – vừa mất đa số tại Thượng viện trong cuộc bầu cử ngày 20/7/2025.
Đây là lần đầu tiên kể từ năm 1955, liên minh LDP–Komeito không thể đảm bảo “chiếc ô che chắn” cho mọi chính sách, buộc phải đối mặt với một thế trận đa cực hóa chưa từng có.
Các đảng đối lập như Đảng Dân chủ Lập hiến (CDP) và Democratic Party for the People (DPFP) bứt phá ngoạn mục, trong khi Sanseitō – một lực lượng dân túy cực hữu – đã tận dụng sự bất mãn về chi phí sinh hoạt và nhập cư để giành thêm 14 ghế, trở thành tiếng nói không thể phớt lờ trong Quốc hội.
Những mối quan hệ lâu đời giữa LDP và các tập đoàn tài chính – công nghiệp hàng đầu Nhật Bản giờ đây cũng đứng trước nguy cơ rạn nứt, khi nhóm doanh nghiệp trẻ và startup nghiêng về phía đối lập để tìm tiếng nói mới.
🌐 Chính trường đảo chiều, thị trường tài chính lo lắng. Kể từ sau bầu cử, đồng Yên đã có những dao động bất thường, phản ánh tâm lý hoài nghi về hướng đi chính sách của Tokyo trong thời gian tới. Câu hỏi lớn đặt ra lúc này là:
“Khi niềm tin chính trị bị lung lay, liệu kết quả đấu giá trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 40 năm – vốn là phong vũ biểu cho kỳ vọng dài hạn – sẽ gửi thông điệp gì đến thị trường? Và đồng Yên, trong vai trò đồng tiền trú ẩn truyền thống, sẽ phản ứng ra sao trước những tín hiệu này?”
Phiên đấu giá này không chỉ là một hoạt động kỹ thuật của Bộ Tài chính Nhật Bản, mà còn là phép thử của niềm tin – cả về khả năng trả nợ dài hạn của chính phủ lẫn sự vững vàng của đồng JPY trong cơn sóng chính trị.
Xem thêm: Tam tai của BOJ: Đồng JPY sẽ đi về đâu?
🌊 Đồng Yên và Chính trị – Hai mặt của một đồng xu
Khi đồng Yên lao dốc hoặc unwind, bạn có bao giờ tự hỏi: ai đang ngồi trong Diet và những quyết sách phía sau cánh cửa ấy đang định hình đồng tiền này ra sao?
🌏 Chính trị Nhật Bản: Sự ổn định hay xáo trộn quyền lực
Từ sau Thế chiến II, Nhật Bản xây dựng cho mình một mô hình chính trị mà thế giới thường ca ngợi là “ổn định đến mức nhàm chán”. Trong gần bảy thập kỷ, Đảng Dân chủ Tự do (LDP) gần như độc quyền điều hành đất nước, tạo ra một hệ thống mà quyền lực chính trị đan xen chặt chẽ với giới quan liêu, các keiretsu (tập đoàn doanh nghiệp liên kết) và mạng lưới koenkai (tổ chức vận động bầu cử địa phương). Chính sự gắn kết này đã mang lại nền tảng vững chắc cho các chính sách tài khóa, tiền tệ và định hướng kinh tế, giúp Nhật trở thành cường quốc số hai thế giới vào cuối thế kỷ 20.
Nhưng ổn định không có nghĩa là bất khả xâm phạm. Đã có những khoảnh khắc quyền lực chao đảo khiến thị trường rúng động:
- 1993: LDP lần đầu tiên mất quyền lực sau scandal tham nhũng Recruit, buộc phải nhường ghế cho một liên minh đối lập ngắn ngủi. Đồng Yên khi đó tăng giá mạnh mẽ vì kỳ vọng cải cách, nhưng cũng nhanh chóng lao dốc khi liên minh tan vỡ.
- 2009: Đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) giành chiến thắng áp đảo, kết thúc “hệ thống 1955”. Nhưng chỉ ba năm sau, DPJ rệu rã vì bất đồng nội bộ và thiên tai kép động đất–sóng thần, để rồi LDP trở lại như một người khổng lồ tỉnh giấc.
Và nay, 2025, lịch sử lại rung chuyển. LDP mất thế đa số tại Thượng viện trong cuộc bầu cử tháng 7 – lần thứ hai trong lịch sử hiện đại. Các đảng đối lập, từ Đảng Dân chủ Lập hiến (CDP) trung tả cho đến Democratic Party for the People (DPFP) và cả Sanseitō dân túy cực hữu, đang tận dụng sự giận dữ của cử tri về giá cả leo thang và bất bình đẳng để bứt phá.
Sự phân mảnh này khiến Diet (Quốc hội) đứng trước nguy cơ bế tắc:
- Các gói kích thích kinh tế vốn được thông qua dễ dàng dưới thời LDP nay đối mặt nguy cơ bị cắt xén hoặc trì hoãn.
- Cải cách thuế – đặc biệt là tăng thuế tiêu dùng để bù đắp thâm hụt ngân sách – trở thành quả bom chính trị.
- Và quan trọng nhất: mối quan hệ giữa Bộ Tài chính (MOF) và BOJ – vốn dựa trên sự đồng thuận chính trị – đang bị đặt dấu hỏi.
Khi nền tảng chính trị lung lay, niềm tin của thị trường vào khả năng quản lý nợ công và điều phối chính sách vĩ mô cũng lung lay theo. Nhà đầu tư bắt đầu đòi hỏi phần thưởng cao hơn để nắm giữ trái phiếu siêu dài hạn, còn đồng Yên – vốn là “tài sản trú ẩn” truyền thống – có thể không còn giữ được vẻ kiêu hãnh nếu Tokyo lạc nhịp chính sách.
🌐 Chính sách tiền tệ của BOJ và tấm gương 40Y JGB
Nếu chính trị Nhật là bức tường thành, thì Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) chính là kiến trúc sư âm thầm gia cố nó suốt ba thập kỷ qua. Từ những năm 1990, khi bong bóng bất động sản và chứng khoán tan vỡ, BOJ bước vào một hành trình chưa từng có trong lịch sử ngân hàng trung ương: lãi suất siêu thấp, rồi lãi suất âm, và gần đây nhất là kiểm soát đường cong lợi suất (Yield Curve Control – YCC) để neo lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản (JGB) ở mức thấp.
Trong bối cảnh nợ công Nhật đã vượt 250% GDP – mức cao nhất thế giới – chính sách của BOJ không chỉ là “lựa chọn”, mà là lá chắn sống còn để ngăn chi phí vay nợ leo thang. Chính lá chắn này cho phép Bộ Tài chính phát hành các kỳ hạn siêu dài như trái phiếu 40 năm (40Y JGB), phục vụ nhu cầu của các quỹ hưu trí và công ty bảo hiểm vốn khao khát lợi suất ổn định trong nhiều thập kỷ.
Nhưng tấm gương 40Y JGB không bao giờ nói dối. Nó phản ánh chính xác kỳ vọng dài hạn của thị trường về:
- 📈 Niềm tin vào khả năng quản lý nợ công của chính phủ.
- 📉 Sức mạnh và độ bền vững của chính sách tiền tệ BOJ.
- 🌀 Rủi ro lạm phát hoặc biến động vĩ mô trong tương lai.
Khi thị trường còn tin tưởng vào BOJ, 40Y JGB được mua mạnh, lợi suất thấp, chi phí vay dài hạn vẫn kiểm soát được. Nhưng chỉ cần xuất hiện nghi ngờ về khả năng BOJ duy trì YCC hoặc về ý chí chính trị hỗ trợ BOJ, lập tức:
- Lợi suất 40Y tăng vọt.
- Giá trái phiếu lao dốc.
- Và đồng Yên chao đảo, khi nhà đầu tư quốc tế rút vốn, chuyển sang USD hay vàng để phòng thủ.
Chính sách tiền tệ BOJ như lớp vữa giữ cho bức tường nợ công Nhật không sụp đổ. Nhưng khi những vết nứt chính trị xuất hiện, dòng vốn dài hạn sẽ gửi tín hiệu đầu tiên qua thị trường 40Y JGB – và sau đó, tiếng vọng sẽ vang lên trên bảng điện tử tỷ giá JPY/USD.
🌏 Chính trị Nhật: Từ đảng thống trị đến đa cực hóa
Trong gần bảy thập kỷ, Đảng Dân chủ Tự do (LDP) như một “ngọn núi lửa đã ngủ yên” trên chính trường Nhật Bản. Từ sau khi được thành lập năm 1955, LDP gần như độc quyền điều hành đất nước, kiến tạo một hệ sinh thái quyền lực chặt chẽ: từ Diet (Quốc hội Nhật), mạng lưới koenkai (hậu thuẫn địa phương), đến các keiretsu (tập đoàn liên kết) và gia tộc chính trị hùng mạnh như Satō–Kishi–Abe.
Họ kiểm soát cả dòng tiền lẫn dòng người, từ những cánh cửa chính trị ở Tokyo đến phòng họp kín của các tập đoàn tài chính hàng đầu Nhật Bản.
🌸 Satō–Kishi–Abe: Dòng chảy quyền lực từ Diet đến Keiretsu
Nếu muốn hiểu vì sao Nhật Bản có thể duy trì lãi suất gần bằng 0 trong suốt hai thập kỷ, phát hành trái phiếu 40 năm mà nhà đầu tư vẫn sẵn sàng mua, bạn không thể bỏ qua gia tộc Satō–Kishi–Abe và mạng lưới quyền lực mềm họ tạo ra. Đây không chỉ là một gia đình chính trị; họ là dòng chảy ngầm nối liền Diet (Quốc hội Nhật), Bộ Tài chính (MOF), Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) và những keiretsu – các tập đoàn tài chính–công nghiệp đan xen chặt chẽ.
🏯 Nobusuke Kishi – Người kiến tạo hệ thống 1955
Năm 1955, Nobusuke Kishi – một người từng bị liệt kê là nghi phạm chiến tranh hạng A – được Mỹ “cứu” khỏi nhà tù Sugamo vì Washington cần một người đủ cứng rắn để chống cộng sản. Ông quay lại chính trường, lập ra Đảng Dân chủ Tự do (LDP) và đặt nền móng cho hệ thống quyền lực sẽ tồn tại gần 70 năm.
Kishi xây dựng mối liên kết giữa chính quyền và doanh nghiệp:
- Thiết lập các keiretsu ngang (horizontal keiretsu), trong đó Mitsubishi, Mitsui, Sumitomo trở thành trụ cột công nghiệp và ngân hàng.
- Bảo đảm các ngân hàng trung ương nắm giữ trái phiếu chính phủ, tạo ra thị trường nội địa tự cung tự cấp vốn – một “cái ao lớn” nơi đồng Yên hiếm khi bị ngoại lực khuấy đảo.
📜 Di sản của Kishi: Một nền chính trị mà quyền lực di truyền trở thành điều “tự nhiên”, nơi con trai, cháu trai và cả cháu cố sẽ tiếp tục nối gót.
🌸 Eisaku Satō – Em trai Kishi và thời kỳ thịnh vượng
Satō trở thành Thủ tướng từ 1964 đến 1972 – thời kỳ Nhật đạt “kỳ tích kinh tế”.
- Ông nhận Nobel Hòa bình năm 1974, nhưng thứ đáng chú ý hơn là cách ông giữ cho các tập đoàn tài chính lớn gắn bó chặt chẽ với LDP.
- Satō thắt chặt mối quan hệ giữa chính quyền và Sumitomo Group, bảo đảm các ngân hàng Sumitomo cung cấp thanh khoản dồi dào cho chương trình công nghiệp hóa.
💡 Sợi dây nối hai anh em Kishi–Satō: Chính sách ưu tiên tăng trưởng bằng mọi giá, lấy niềm tin thị trường làm nền tảng để phát hành nợ dài hạn.
🛡 Shinzo Abe – Người kéo dài bóng quyền lực
晋三
(An-Bội Tấn-Tam) 21 tháng 9 năm 1954 – 8 tháng 7 năm 2022)
Shinzo Abe, cháu nội của Nobusuke Kishi, không chỉ là Thủ tướng tại vị lâu nhất trong lịch sử hiện đại Nhật (2012–2020), mà còn là “nhà kiến trúc” của Abenomics:
- Ba mũi tên: nới lỏng tiền tệ cực độ, kích thích tài khóa, cải cách cấu trúc.
- Buộc BOJ tham gia sâu vào việc mua trái phiếu dài hạn (JGB), trực tiếp hạ thấp lợi suất, từ đó bảo đảm 40Y JGB luôn có người mua.
🌐 Quan hệ keiretsu: Abe duy trì kết nối mạnh mẽ với Mitsubishi UFJ Financial Group và Mitsui Group nhằm đảm bảo hệ thống ngân hàng nội địa tiếp tục hút trái phiếu chính phủ như một “máy lọc thanh khoản.”
📉 Hệ quả là khi Abe bị ám sát năm 2022, thị trường ngay lập tức rúng động, đồng Yên giảm giá, lợi suất JGB 20Y và 40Y tăng nhẹ vì lo ngại “người bảo hộ” của hệ thống tài chính Nhật đã không còn.
Tuy nhiên mọi thứ chưa thể kết thúc.
🌿 Nobuo & Nobuchiyo: Thế hệ kế tiếp của dòng Satō–Kishi–Abe
Dòng họ Satō–Kishi–Abe không dừng lại ở Shinzo Abe – người đã trở thành biểu tượng của sự trỗi dậy chính trị Nhật Bản trong thế kỷ 21. Những người kế tục gia tộc này vẫn đang âm thầm giữ lửa quyền lực, dù họ phải đối mặt với những sóng ngầm của dư luận và sự thay đổi xã hội.
🛡 Nobuo Kishi – Người lính chính trị thầm lặng
Nobuo Kishi, em trai của Shinzo Abe và cháu trai của Nobusuke Kishi, là đại diện tiêu biểu cho tinh thần “dòng dõi chính trị” mà gia đình này gắn bó.
- Chức vụ nổi bật: Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản từ 2020 đến 2022.
- Vai trò: Ông là nhân tố quan trọng trong việc duy trì chính sách quốc phòng cứng rắn hơn, phù hợp với đường lối “Abe-style” về tái vũ trang và củng cố quan hệ với Mỹ.
- Hình ảnh: Trong mắt nhiều người, Nobuo là biểu tượng của “quyền lực tiếp nối”, một bảo chứng ngầm cho mối quan hệ giữa LDP – BOJ – keiretsu tiếp tục vận hành trơn tru.
🌐 Nhiều bài báo từ Asahi Shimbun và các diễn đàn như Reddit chỉ ra rằng sự hiện diện của Nobuo trong nội các là “dấu ấn của gia tộc Abe”, bảo vệ dòng chảy chính trị trong những năm đầy biến động (Asahi Shimbun, Reddit).
🌸 Nobuchiyo Kishi – Thế hệ trẻ và áp lực đổi thay
Nobuchiyo, cháu nội của Nobusuke Kishi, là đại diện của thế hệ thứ tư trong gia tộc quyền lực này.
- Hoài bão: Anh từng tham gia tranh cử vào Quốc hội, nuôi tham vọng tiếp tục duy trì ảnh hưởng của gia đình trong LDP.
- Thách thức: Trong bối cảnh dư luận Nhật ngày càng phản đối chủ nghĩa cha truyền con nối (hereditary politics), Nobuchiyo đã phải gỡ bỏ thông tin về cây gia phả gia đình khỏi các tài liệu tranh cử để xoa dịu cử tri.
- Hệ lụy: Sự kiện này gây ra tranh luận lớn trên East Asia Forum, Reddit và báo chí Nhật như 朝日新聞 (Asahi Shimbun) về việc “liệu chính trị Nhật có thể thoát ra khỏi cái bóng của những dòng họ lớn như Satō–Kishi–Abe?”
Nobuo Kishi là mắt xích quan trọng duy trì ảnh hưởng của gia tộc vào chính sách quốc phòng và ngoại giao – lĩnh vực ảnh hưởng trực tiếp đến niềm tin nhà đầu tư vào sự ổn định của JGB dài hạn.
Nobuchiyo Kishi tuy trẻ tuổi nhưng nếu thành công, sẽ chứng minh mô hình quyền lực di truyền vẫn còn chỗ đứng, đảm bảo các mối liên kết giữa LDP–BOJ–keiretsu không bị đứt gãy.
Nhưng nếu thất bại, nó báo hiệu một kỷ nguyên mới, nơi gia tộc Satō–Kishi–Abe không còn khả năng điều phối hệ thống quyền lực mềm vốn giúp BOJ kiểm soát lợi suất trái phiếu 40Y và giữ đồng Yên ổn định.
🧬 Tam Đại Gia tộc và Keiretsu – Một kiến trúc quyền lực mềm
✅ Gia tộc Satō–Kishi–Abe không tồn tại riêng lẻ mà họ là trục chính kết nối:
- Chính trị (Diet): Đảm bảo LDP cầm quyền và kiểm soát chính sách kinh tế.
- BOJ & MOF: Điều phối chính sách tiền tệ và phát hành nợ.
- Keiretsu: Mitsubishi, Mitsui, Sumitomo, những tập đoàn vừa là chủ nợ, vừa là người hưởng lợi từ lãi suất thấp.
🌀 Khi quyền lực này phân rã: Nếu phe đối lập như CDP, DPFP, hay dân túy như Sanseitō trỗi dậy, khả năng giữ vững liên kết “gia tộc–keiretsu–BOJ” suy yếu. Nhà đầu tư quốc tế sẽ nghi ngờ hơn với 40Y JGB, đòi hỏi premium cao hơn, đồng Yên mất đi lớp “vỏ bọc” trú ẩn.
Và giống như tất cả mọi thứ trong cuộc sống không có gì là mãi mãi và thể chế này cũng gặp không ít sóng gió.
Cú sốc đầu tiên xảy ra năm 2009, khi Đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) bất ngờ đánh bật LDP, chấm dứt hơn nửa thế kỷ thống trị. Đó là thời kỳ hiếm hoi Nhật Bản bước vào “giấc mơ lưỡng đảng”, nhưng giấc mơ ấy ngắn ngủi. DPJ rơi vào hỗn loạn nội bộ, mất kiểm soát trong thảm họa động đất–sóng thần 2011, để rồi LDP trở lại mạnh mẽ như chưa từng rời đi.
2025: Cơn địa chấn thứ hai
Tháng 7/2025, LDP mất thế đa số tại Thượng viện – một cú sét đánh vào trật tự vốn tưởng như vững chãi. Các đảng đối lập lần lượt trỗi dậy:
- Đảng Dân chủ Lập hiến (CDP) – trung tả, kế thừa di sản của DPJ, tập hợp những gương mặt giàu kinh nghiệm chính trường như Yukio Edano và Yoshihiko Noda.
- Democratic Party for the People (DPFP) – trung hữu thực dụng, do Yuichiro Tamaki lãnh đạo, được hậu thuẫn bởi các doanh nghiệp vừa và nhỏ cùng nhóm startup công nghệ mới nổi.
- Sanseitō – cực hữu dân túy, xuất thân từ những video YouTube gây bão, với khẩu hiệu “Nước Nhật cho người Nhật”. Đảng này thu hút sự ủng hộ của tầng lớp lao động bất mãn và giới trẻ mệt mỏi vì chính trị cũ kỹ.
- Conservative Party of Japan (CPJ) – mới thành lập nhưng đầy tham vọng, đứng sau là mạng lưới các doanh nghiệp gia đình bảo thủ và những nhân vật truyền thông cực hữu.
🏛 Keiretsu: Quyền lực mềm trong bóng tối
Khi nhắc đến Nhật Bản, người ta thường hình dung một nền kinh tế tinh gọn với những tập đoàn công nghệ và ô tô trứ danh. Nhưng bên dưới vẻ hiện đại đó tồn tại một cấu trúc âm thầm điều phối cả chính trị, tài chính và sản xuất – đó là Keiretsu.
Muốn hiểu vì sao Nhật có thể phát hành trái phiếu 40 năm với lãi suất gần 1% mà thị trường vẫn sẵn sàng ôm lấy, hay vì sao đồng Yên giữ được vị thế “trú ẩn an toàn” suốt nhiều thập kỷ, bạn phải bắt đầu từ Keiretsu.
🧬 Keiretsu là gì? Hệ sinh thái quyền lực mềm
Keiretsu (系列) – nghĩa đen là “chuỗi hệ thống” – là một mạng lưới các doanh nghiệp liên kết chặt chẽ thông qua:
- 📊 Cổ phần chéo (cross-shareholding)
- 🏦 Tín dụng ưu đãi từ ngân hàng trung tâm
- 🛠 Quan hệ cung ứng nội bộ
Về bản chất, đây là hậu duệ của Zaibatsu, những tập đoàn gia tộc bị Mỹ giải tán sau Thế chiến II. Khi Nhật tái thiết kinh tế, các tập đoàn này “hồi sinh” thành Keiretsu, nhưng lần này với cấu trúc mở và không còn một gia đình thống trị tuyệt đối mà chúng hoạt động như những mạng lưới đan xen dưới hình thức sở hữu chéo.
🏯 Cách Keiretsu vận hành
✅ Ngân hàng trung tâm là trục chính: cung cấp vốn, kiểm soát thanh khoản, và đóng vai trò như “người bảo vệ” trong các khủng hoảng tài chính.
✅ Các công ty thành viên nắm cổ phần lẫn nhau, tạo ra “vòng tròn tin cậy” tránh bị các quỹ nước ngoài thâu tóm.
✅ Quan hệ với chính quyền: LDP bảo hộ Keiretsu, đổi lại, Keiretsu tài trợ chiến dịch, duy trì sự ổn định chính trị.
📜 Ví dụ:
- Mitsubishi Group: Ngân hàng Mitsubishi UFJ ở lõi, bao quanh là Mitsubishi Heavy Industries, Mitsubishi Motors, Tokyo Marine Insurance… tất cả đan chéo tài chính và hợp tác sản xuất.
- Toyota Group: Một keiretsu dọc, với Toyota Motor kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng, từ nhà cung cấp linh kiện đến phân phối hậu mãi.
🧬 Keiretsu – Tam Đại Gia tộc – BOJ: Liên minh quyền lực 3 tầng
1️⃣ Gia tộc Satō–Kishi–Abe là trục chính trị. Họ bảo đảm LDP giữ quyền lực gần 70 năm, định hình chính sách tài khóa và ưu đãi cho doanh nghiệp nội địa.
2️⃣ BOJ (Ngân hàng Trung ương Nhật Bản) là trục tiền tệ. BOJ duy trì lãi suất thấp, kiểm soát đường cong lợi suất (YCC), giúp chính phủ phát hành JGB dài hạn với chi phí thấp.
3️⃣ Keiretsu là trục doanh nghiệp – tài chính. Các tập đoàn lớn hấp thụ trái phiếu chính phủ, cung cấp vốn quay vòng trong hệ thống.
🎯 Đây là một kiến trúc quyền lực mềm: từng phần tựa vào nhau, tạo thành “vòng tròn sinh tồn” cho nền kinh tế Nhật.
🌀 Khi Keiretsu rạn nứt: Hệ quả khó lường
Nếu phe đối lập như CDP, DPFP hay Sanseitō trỗi dậy, làm suy yếu LDP, khả năng giữ vững liên kết “Gia tộc – Keiretsu – BOJ” sẽ lung lay:
- 🏦 Ngân hàng Keiretsu e ngại rủi ro chính sách, giảm mua JGB dài hạn.
- 📈 Lợi suất 40Y JGB tăng, chi phí vay nợ leo thang.
- 💴 Đồng Yên mất đi lớp “vỏ bọc” trú ẩn, dễ bị tấn công đầu cơ hơn.
💱 Tác động lên chính sách và đồng Yên
- Khi LDP vững mạnh, Bộ Tài chính (MOF) và BOJ phối hợp nhịp nhàng:
📉 BOJ thoải mái duy trì YCC (Yield Curve Control), neo lợi suất thấp, giữ chi phí vay vốn hợp lý. Nhà đầu tư yên tâm nắm giữ JGB siêu dài hạn, đồng Yên vững giá. - Khi phe đối lập mạnh lên, thị trường bắt đầu ngửi thấy mùi bất ổn:
📈 Nhà đầu tư quốc tế giảm nắm giữ JGB, mua USD → Yên yếu hơn, lợi suất JGB tăng, chi phí huy động vốn leo thang.
📌 Nhưng có một câu hỏi ám ảnh thị trường: “Liệu chính trị Nhật thực sự đủ sức làm đồng Yên trượt dốc, hay đây chỉ là hiệu ứng đám đông của thị trường quốc tế – vốn nhạy cảm với bất kỳ sự thay đổi nào tại nền kinh tế lớn thứ ba thế giới?”
🌱 Khi quyền lực chính trị Nhật không còn tập trung trong tay một đảng, mọi con mắt sẽ đổ dồn vào thị trường trái phiếu siêu dài hạn (40Y JGB) và đồng Yên – hai phong vũ biểu nhạy cảm nhất, nơi mọi kỳ vọng và lo âu được phản chiếu rõ rệt.
🌿 PHÂN TÍCH PHIÊN ĐẤU GIÁ 40Y JGB NGÀY 23/07/2025: CẦU YẾU, PREMIUM CAO, NIỀM TIN DÀI HẠN BỊ THỬ THÁCH
Xét trên toàn bộ phiên đấu giá trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 40 năm diễn ra ngày 23/07/2025, đây là một phiên đấu giá được hoàn tất về mặt kỹ thuật (phát hành đủ), nhưng thất bại về sức mạnh thị trường và gửi đi tín hiệu lo ngại về niềm tin dài hạn.
🔍 I. DIỄN GIẢI TỪNG KHOẢN MỤC
📌 1. Volume Bids – Cầu thị trường
- Tổng cầu đăng ký mua: ¥850,5 tỷ
→ So với khối lượng phát hành (¥399,8 tỷ), tỷ lệ bid-to-cover chỉ ở mức khoảng 2,13 lần – thấp hơn đáng kể so với các phiên đấu giá thành công trước đó vốn đạt BTC ≥ 3,0.
→ Dấu hiệu đầu tiên của một phiên đấu giá thiếu sức cạnh tranh.
📌 2. Volume Allotment – Khối lượng được phát hành
- Khối lượng trúng thầu: ¥399,8 tỷ
→ Bộ Tài chính Nhật (MOF) đã bán được đủ khối lượng dự kiến. Tuy nhiên, như sẽ thấy ở các khoản mục tiếp theo, không hề có dư địa để chọn lọc giá, nhà phát hành buộc phải chấp nhận điều kiện thị trường.
📌 3. Price at the Highest Accepted Yield
- Giá tại lợi suất cao nhất: ¥94,01 trên mệnh giá 100 yen
→ Đây là mức chiết khấu mạnh (~6%) so với mệnh giá, thể hiện nhà đầu tư không sẵn lòng trả giá đầy đủ cho một khoản nợ dài hạn 40 năm trừ khi nhận được phần thưởng rủi ro (risk premium) hấp dẫn hơn.
📌 4. Highest Accepted Yield & Allotment at That Price
- Yield cao nhất được chấp nhận: 3,375%
- Phân bổ tại mức giá thấp nhất: 29,6%
→ Gần 30% khối lượng được bán ở mức tệ nhất được chấp nhận, nghĩa là thị trường đang ở vị thế ra giá, không bị chi phối bởi nhà phát hành. Đây là một dấu hiệu kỹ thuật yếu, phản ánh thanh khoản phiên đấu giá mỏng.
📌 5. Nominal Coupon vs. Accepted Yield
- Coupon danh nghĩa: 3,1%
- Yield trúng thầu cao nhất: 3,375%
→ Việc yield trúng thầu vượt coupon danh nghĩa là một thông điệp rõ ràng rằng nhà đầu tư không tin tưởng mức coupon hiện tại là đủ hấp dẫn để giữ khoản nợ 40 năm.
📌 6. Weighted Average Price & Yield
- Không được công bố chi tiết, nhưng với các dữ liệu trên, giá bình quân nhiều khả năng cũng dưới mệnh giá và yield bình quân tiệm cận hoặc vượt coupon danh nghĩa.
→ Thị trường đang bắt đầu định giá lại rủi ro dài hạn đối với JGB.
📉 KẾT LUẬN
🧩 Những con số biết nói
📉 Tỷ lệ bid-to-cover: Tổng giá trị đăng ký mua đạt 850,5 tỷ yen, trong khi khối lượng trúng thầu chỉ 399,8 tỷ yen. Tỷ lệ bid-to-cover ở đây là khoảng 2,13 lần, thoạt nhìn có vẻ ổn định nhưng nếu đặt cạnh các kỳ đấu giá trước đó, mức độ cạnh tranh giảm đáng kể. Điều này phản ánh sự thận trọng của nhà đầu tư: họ đăng ký mua, nhưng phần lớn chỉ với mục tiêu phòng thủ hơn là thực sự muốn ôm giữ.
📉 Giá trúng thầu cao nhất: 94,01 yen trên mệnh giá 100 yen, tức mức chiết khấu khá sâu để bù đắp rủi ro kỳ hạn 40 năm. Nhà đầu tư rõ ràng không sẵn lòng trả mệnh giá đầy đủ trừ khi nhận được mức premium cao hơn.
📈 Lợi suất cao nhất trúng thầu (Highest Accepted Yield): 3,375%, trong khi coupon danh nghĩa chỉ 3,1%. Việc lợi suất trúng thầu vượt qua coupon là tín hiệu cảnh báo: thị trường đang đòi hỏi một phần thưởng lớn hơn để bù đắp rủi ro nắm giữ nợ công Nhật suốt bốn thập kỷ tới.
📉 Allotment tại mức giá thấp nhất: Gần 29,6% khối lượng phân bổ tại mức giá tệ nhất được chấp nhận. Điều này cho thấy thị trường đang ở vị thế ra giá, Bộ Tài chính không có nhiều không gian để lựa chọn, buộc phải chấp nhận các mức giá thấp hơn để bán đủ khối lượng.
📊 Weighted Average Price và Yield: Không được công bố đầy đủ trong bảng, nhưng với mức giá cao nhất và lợi suất chênh lệch như trên, khả năng rất cao yield bình quân cũng đã tiệm cận hoặc vượt coupon danh nghĩa – dấu hiệu cho thấy niềm tin vào trái phiếu dài hạn suy giảm.
🌀 Đọc vị thị trường từ kết quả đấu giá
✅ Về mặt kỹ thuật: Bộ Tài chính đã hoàn tất phát hành.
❌ Về sức mạnh thị trường: Cầu yếu, giá trúng thấp hơn mệnh giá, lợi suất đòi hỏi cao hơn – tất cả đều phản ánh sự lo ngại về chính sách tiền tệ và tài khóa dài hạn của Nhật.
Đặc biệt, đây là lần đầu tiên sau nhiều quý, mức premium 40Y JGB vượt lên trên ngưỡng cảnh báo, điều khiến các nhà quản lý quỹ quốc tế không thể làm ngơ.
Trong bối cảnh nợ công Nhật vượt 250% GDP, kết quả này phản ánh tâm lý e ngại về chính sách tiền tệ và tài khóa dài hạn. Nhà đầu tư đòi hỏi lợi suất cao hơn để bù đắp rủi ro, đồng thời đặt câu hỏi về khả năng BOJ duy trì chính sách YCC trong một môi trường chính trị đang lung lay sau khi LDP mất thế đa số Thượng viện.
📌 “Phiên đấu giá 40Y JGB ngày 23/07 không thất bại về mặt số học, nhưng thất bại về mặt niềm tin. Khi thị trường bắt đầu yêu cầu một premium cao hơn cho khoản vay 40 năm của chính phủ, đó không chỉ là vấn đề kỹ thuật – mà là dấu hiệu của những vết nứt trong liên minh quyền lực ‘Gia tộc – Keiretsu – BOJ’ vốn đã duy trì hệ thống này suốt nhiều thập kỷ.”
=>USDJPY tăng
