(Lưu ý bài viết này dùng địa chính trị để luận giải thị trường tài chính bạn nào không thích xin hãy bỏ qua)
———————
Tối qua, giữa khi phần lớn thế giới đang ngủ, Hải quân Hoa Kỳ bất ngờ triển khai hơn 10.000 lính và gần 1/5 lực lượng tác chiến trên biển xuống khu vực Nam Mỹ – Caribe. Con số ấy không còn là “tập trận” hay “tuần tra chống buôn lậu” nữa, mà là động thái quân sự quy mô chiến dịch – lần đầu tiên kể từ sau khủng hoảng Cuba năm 1962.
Với giới quan sát, đó không còn là “hoạt động huấn luyện định kỳ” nữa — mà là dấu hiệu cho thấy Washington đang chuyển trọng tâm chiến lược về phía Nam bán cầu, nơi tình hình đang nóng lên từng ngày.
Tổng thống Donald Trump vừa tung ra loạt phát ngôn khiến khu vực chấn động: ông đe dọa tăng thuế với hàng xuất khẩu Colombia, cắt toàn bộ viện trợ tài chính, và thậm chí gọi Tổng thống Gustavo Petro là “trùm mai thúy”. Phản ứng từ Bogotá đến ngay lập tức: Colombia triệu hồi Đại sứ tại Mỹ về nước, coi đây là “hành vi xúc phạm và thù địch”.
Cùng lúc đó, Washington xác nhận CIA đang tiến hành chiến dịch bí mật tại Venezuela, nhằm triệt phá các đường dây buôn mai thúy và vũ khí. Một số nguồn tin quân sự cho biết nhiều tàu chiến Mỹ đã di chuyển sát vùng biển Venezuela, khiến căng thẳng lan rộng ra khắp khu vực.
Trong khi Mỹ gia tăng hiện diện quân sự, Trung Quốc và Nga cũng không ngồi yên. Bắc Kinh vừa ký thỏa thuận hợp tác “Vành đai – Con đường” với Colombia, mở đường cho dòng vốn và hạ tầng Trung Quốc đổ vào vùng Nam Mỹ. Còn Moscow thì lên tiếng lên án cuộc tấn công của Mỹ vào một tàu bị nghi buôn mai thúy gần Venezuela, cho rằng đây là hành động “xâm phạm chủ quyền quốc gia khác”.
Tất cả đang tạo thành một mạng lưới căng thẳng chằng chịt: Mỹ – Trung – Nga – Iran đều có mặt, các chính phủ Nam Mỹ bị chia rẽ, và những mỏ dầu, kho lithium cùng tuyến hàng hải chiến lược giờ trở thành “miếng mồi” mới.
Nam Mỹ, vốn từng là vùng “ngoại vi yên bình”, giờ đang dần trở thành một bàn cờ địa chính trị thật sự, nơi một tia lửa nhỏ cũng có thể châm ngòi cho một cuộc xung đột toàn cầu.
Xem thêm: Nước Mỹ và Banking Liquidity Crisis – Hãy chuẩn bị cho những điều tồi tệ nhất?
1. Trung Quốc và Nga: Biến Nam Mỹ thành “sân sau” mới chĩa họng súng vào sau lưng Hoa Kỳ
Nếu trong thế kỷ 20, Washington xem Nam Mỹ là “sân sau” để bảo vệ an ninh của mình, thì trong thế kỷ 21, Bắc Kinh và Moscow đang dần biến nơi này thành một “bàn đạp đối xứng” chĩa ngược lại về phía Bắc bán cầu.
Trung Quốc – “đế chế âm thầm” mở rộng bằng hạ tầng và dầu mỏ
Không ồn ào như quân đội Mỹ, Trung Quốc tiến vào Nam Mỹ bằng tiền, xi măng và dây cáp.
Tại Venezuela, Bắc Kinh không chỉ cho vay vốn mà còn đưa cả thiết bị và chuyên gia sang vận hành các mỏ dầu, cụ thể là dự án của China Concord Resources Corp tại hồ Maracaibo – một khu vực từng bị Chevron rút đi vì cấm vận.
Dự án này có thời hạn 20 năm, với mục tiêu nâng sản lượng dầu lên hơn 60.000 thùng mỗi ngày – một con số nhỏ so với thế giới, nhưng có ý nghĩa chiến lược cực lớn: nó giúp Trung Quốc kiểm soát trực tiếp một phần dòng dầu thô ở Tây Bán Cầu, thứ từng do Mỹ nắm trọn.
Đằng sau những hợp đồng kinh tế là lá chắn ngoại giao: Trung Quốc công khai phản đối các đợt không kích và chiến dịch quân sự của Mỹ ở vùng biển Caribe, tuyên bố ủng hộ “chủ quyền của Venezuela” và kêu gọi “chấm dứt việc dùng vũ lực để can thiệp vào công việc nội bộ của các nước Nam Mỹ”. Nói cách khác, Bắc Kinh đang đặt mình vào vị thế bảo hộ cho Caracas – một vai trò mà trước đây chỉ có Washington mới dám đảm nhận.
Từ năm 2024 đến nay, Trung Quốc ký thỏa thuận Vành đai – Con đường với Colombia, mở cửa cho các khoản đầu tư hạ tầng, viễn thông và cả dự án khai thác lithium ở Bolivia và Chile.
Từng viên gạch, từng tuyến cáp quang, từng giếng khoan – tất cả đang bện thành mạng lưới ảnh hưởng kinh tế – chiến lược bao trùm phần lớn Nam Mỹ. Đó không còn là “đầu tư”, mà là kiến trúc quyền lực mềm có chiều sâu, và nó cho Bắc Kinh một lợi thế hiếm có: chạm vào hệ thống năng lượng, dữ liệu và giao thông ngay sát sườn nước Mỹ.
Nga gã khổng lồ đã quay trở lại
Trong khi Trung Quốc đi bằng tiền, Nga chọn con đường quen thuộc: sức mạnh cứng và biểu tượng quân sự.
Từ đầu 2025, Moscow đã gửi cố vấn quân sự và kỹ sư hàng không tới Venezuela theo các hiệp định hợp tác kỹ thuật. Các máy bay vận tải quân sự IL-76 mang theo linh kiện và UAV kiểu “loitering munition” được cho là đã hạ cánh ở Caracas. Song song, Nga công khai lên án Mỹ sau vụ tấn công một tàu bị nghi buôn mai thúy gần Venezuela, coi đó là “hành động xâm phạm chủ quyền”.
Cùng với Iran, Nga đang giúp Caracas xây dựng chuỗi UAV nội địa, có thể dùng cho trinh sát và phòng thủ biển – điều từng bị cấm vận suốt nhiều năm.
Nói cách khác, Nga đang biến Venezuela thành “Syria phiên bản Tây Bán Cầu”: một đối tác yếu, đang bị bao vây cấm vận, nhưng nằm ở vị trí có thể làm điểm áp lực chiến lược lên Hoa Kỳ.
Với các chuyên gia quốc phòng, chỉ cần vài căn cứ kỹ thuật – radar, UAV, tàu do thám, và mạng lưới hậu cần – là đủ để tạo ra một “mặt trận phản chiếu” ngay phía sau lưng nước Mỹ.
——————–
BRICS – chiếc cầu nối để Nga và Trung “bước vào sân sau của Mỹ”
Nếu như Venezuela là bàn đạp quân sự, thì BRICS chính là chiếc cầu kinh tế – ngoại giao giúp Trung Quốc và Nga hợp pháp hóa ảnh hưởng của họ ở khu vực này.
Brasil, nền kinh tế lớn nhất Nam Mỹ, là một thành viên sáng lập BRICS, cùng với Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi.
Trong khi Mỹ đang cố cô lập Bắc Kinh và Moscow, thì chính Brasil lại mở cửa hợp tác thương mại, thanh toán bằng đồng nội tệ, và kêu gọi “phi đô la hóa” trong khu vực.
Đối với Washington, điều này chẳng khác nào một lỗ hổng ngay trong chính hàng rào an ninh của mình.
Và vì thế, Mỹ chọn Argentina.
Sau khi Javier Milei lên nắm quyền, Buenos Aires lập tức rút khỏi BRICS, hủy các thỏa thuận thương mại bằng nhân dân tệ, và xoay trục mạnh sang phía Mỹ – được Washington xem như “đối trọng chiến lược” với Brasil trong khu vực.
Từ đó, Argentina trở thành “tiền đồn dân chủ – kinh tế” của Hoa Kỳ ở Nam Mỹ, nơi các quỹ đầu tư, doanh nghiệp năng lượng và viện trợ quốc phòng bắt đầu đổ vào.
Còn Brasil, với chính phủ Lula da Silva, vẫn duy trì mối quan hệ sâu với Trung Quốc, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại nông sản và công nghệ 5G.
Kết quả là: Nam Mỹ bị tách đôi thành hai khối quyền lực mềm – một bên nghiêng về BRICS (Brasil, Venezuela, Bolivia), một bên về Mỹ (Argentina, Colombia, Chile). Trên bàn cờ đó, Trung Quốc và Nga đã chính thức chen chân vào khu vực từng được coi là “vùng bất khả xâm phạm” của Washington.
________________________________________
Mục tiêu sâu xa: làm mờ “Học thuyết Monroe”
Trong suốt hai thế kỷ, Mỹ luôn dựa vào “Học thuyết Monroe” – câu thần chú “Châu Mỹ là của người Mỹ” để giữ Nam Mỹ trong tầm ảnh hưởng. Nhưng khi BRICS mở rộng, khi dầu Venezuela được bơm cho Trung Quốc, khi các học viện quân sự Nga xuất hiện ở Caracas và Brasilia thì biên giới ảnh hưởng của Hoa Kỳ đã bị xuyên thủng.
Và đó mới chỉ là khởi đầu.
Trong khi Washington đang bận với Ukraine, Trung Đông và Biển Đông, một “liên minh im lặng” đang lớn dần ở phía Nam – nơi mà mỗi cảng dầu, mỗi mỏ lithium, mỗi đường cáp quang có thể trở thành một mảnh ghép trong thế trận bao vây ngược Hoa Kỳ.
Từ “sân sau của Mỹ”, Nam Mỹ đang dần biến thành bàn cờ của thế giới – nơi cờ đỏ Trung Quốc, cờ tam sắc Nga và cờ Mỹ đang đan vào nhau, sẵn sàng bốc cháy chỉ với một tia lửa.
———————————–
2. Mỹ phản công – Sự trở lại của Học thuyết Monroe trong thời đại drone và dầu mỏ
Tối qua, giữa khi phần lớn thế giới đang ngủ, Hải quân Hoa Kỳ bất ngờ triển khai hơn 10.000 lính và gần 1/5 lực lượng tác chiến trên biển xuống khu vực Nam Mỹ – Caribe. Con số ấy không còn là “tập trận” hay “tuần tra chống buôn lậu” nữa, mà là động thái quân sự quy mô chiến dịch – lần đầu tiên kể từ sau khủng hoảng Cuba năm 1962.
Theo Military.com và Washington Post, đội hình Mỹ gồm ít nhất 8 tàu chiến, 1 tàu ngầm hạt nhân, cùng máy bay B-52 và F-35, đang di chuyển quanh vùng biển Venezuela và cửa ngõ kênh đào Panama. Cùng lúc, CIA xác nhận đang tiến hành “chiến dịch bí mật” trong lãnh thổ Venezuela – lời tuyên bố mà chỉ cần nói ra cũng đủ khiến thế giới hiểu: Mỹ đã chính thức mở “vỉa địa chính trị” mới ở bán cầu Tây.
Chỉ trong 5 ngày qua, lực lượng Mỹ đã đánh chìm 5–7 tàu bị nghi buôn mai thúy làm hơn 30 người thiệt mạng và gây ra vụ sống sót đầu tiên được truyền thông ghi lại. Trên mặt báo là những con số lạnh lùng nhưng phía sau là thông điệp rõ ràng:
“Mỹ đã trở lại, và không chỉ để tuần tra.”
________________________________________
Cú đáp trả mang tên “Monroe 2.0”
Khi Trung Quốc rót hàng chục tỷ USD vào dầu Venezuela, còn Nga đưa UAV và cố vấn quân sự tới Caracas, Washington hiểu rằng “sân sau lịch sử” đang bị kẻ khác cắm cờ. Và thế là Học thuyết Monroe vốn được coi như “tấm bùa hộ mệnh” của Mỹ trong suốt 200 năm qua được kích hoạt trở lại.
Nhưng lần này, Monroe không đi cùng tàu pháo hay lính thủy đánh bộ như thời Roosevelt, mà khoác áo drone, vệ tinh và dữ liệu.
Hạm đội Mỹ bây giờ là đám mây chiến thuật: UAV Poseidon giám sát bờ biển, máy bay không người lái MQ-9 Reaper lượn trên bầu trời Colombia, còn tại Panama, Mỹ dựng lên trung tâm chỉ huy AI Command Center – nơi vệ tinh, dữ liệu tình báo và radar cùng hòa thành một mạng giám sát khổng lồ.
________________________________________
Từ “tuần tra chống mai thúy” đến “chiến dịch bao vây ngược”
Bề ngoài, Nhà Trắng nói đó là “chiến dịch chống buôn lậu và tội phạm xuyên quốc gia”. Nhưng với giới quan sát quân sự, đây rõ ràng là chiến dịch bao vây ngược Trung–Nga:
• Trung Quốc đang điều hành cơ sở khai thác dầu nổi tại hồ Maracaibo, hợp đồng 20 năm, sản lượng mục tiêu 60.000 thùng/ngày.
• Nga đã giúp Venezuela lắp ráp UAV nội địa dựa trên mẫu Shahed-136.
• Iran thì âm thầm cung cấp linh kiện và huấn luyện kỹ thuật.
Trước bức tranh đó, Washington không còn lựa chọn nào khác ngoài phản đòn.
Những tàu khu trục lớp Arleigh Burke không chỉ mang theo tên lửa hành trình chúng mang theo thông điệp rằng “Châu Mỹ vẫn là của người Mỹ”, và bất kỳ ai tiến vào cũng phải tính toán cái giá.
________________________________________
Khi ngoại giao tan rã là lúc khủng hoảng bắt đầu
Căng thẳng lên đỉnh điểm khi Colombia – đồng minh thân cận nhất của Mỹ ở Nam Mỹ – tuyên bố triệu hồi Đại sứ tại Washington sau khi Trump gọi Tổng thống Petro là “trùm mai thúy” và dọa tăng thuế, cắt viện trợ.
Với người Mỹ, đó là lời cảnh báo: ngay cả hàng xóm thân thiết cũng bắt đầu xa cách.
Trong bối cảnh đó, việc triển khai quân ồ ạt, kích hoạt CIA, và mở rộng căn cứ hải quân không chỉ là phản ứng tức thời – nó là sự trở lại của học thuyết Monroe trong phiên bản thời đại mới.
Monroe 2.0 không chỉ là câu khẩu hiệu “Châu Mỹ của người Mỹ”, mà là một thực tế đang chuyển động từng giờ – với drone bay trên đầu, hạm đội trên biển, và các trung tâm dữ liệu được kích hoạt khẩn cấp dọc bờ Caribe.
________________________________________
“WW3 đang đến gần” không còn là giả định
Một vùng biển nhỏ ở Nam Mỹ giờ quy tụ ba cường quốc quân sự hàng đầu thế giới:
• Mỹ với 10.000 lính và hạm đội chiếm gần 1/5 lực lượng hải quân.
• Nga cung cấp UAV, chuyên gia quân khí và cố vấn.
• Trung Quốc kiểm soát mỏ dầu, khoáng sản và hạ tầng viễn thông.
Khi tất cả cùng có “da thịt” trong cùng một không gian chiến lược, ngòi nổ chỉ còn chờ tia lửa đầu tiên.
Một vụ bắn nhầm drone, một tàu chiến mất tín hiệu, hay một lời lẽ ngoại giao vượt giới hạn — tất cả đều có thể kéo dây chuyền phản ứng của NATO, BRICS, và hàng loạt hiệp ước quốc phòng chéo.
Cảm giác “Thế chiến thứ Ba đang đến gần” không còn là tưởng tượng. Nó đang dần hiện ra trong từng con số, từng dòng tin, và trong ánh sáng nhấp nháy của những con drone đang bay trên bầu trời Caribe tối qua.
———————————
3. Điểm nổ – Venezuela, Essequibo và trò chơi dầu mỏ thế kỷ 21
Giữa lúc drone Mỹ lượn trên bầu trời Caribe và hạm đội Nga-Trung xuất hiện ở Đại Tây Dương Nam, một dải rừng hẹp giữa Venezuela và Guyana đang trở thành nơi thế giới nín thở dõi theo: vùng Essequibo – mảnh đất tưởng nhỏ, nhưng chứa đựng ngòi nổ của một cuộc chiến dầu mỏ toàn cầu.
________________________________________
Essequibo – vùng đất “vàng đen” của thế kỷ 21
Trong bản đồ dầu khí toàn cầu, Guyana từng là cái tên vô danh.
Nhưng chỉ trong bảy năm qua, ExxonMobil cùng tập đoàn Hess và CNOOC (Trung Quốc) đã phát hiện hơn 11 tỷ thùng dầu ở ngoài khơi Essequibo.
Sản lượng của Guyana tăng nhanh đến mức từ 0 lên gần 1 triệu thùng/ngày, và được dự đoán sẽ vượt cả Venezuela vào năm 2026 nếu khai thác đúng kế hoạch.
Nhưng vấn đề là: Venezuela cũng tuyên bố vùng biển đó là của mình.
Caracas khẳng định Essequibo là “lãnh thổ bị chiếm trái phép từ thế kỷ 19” – và năm 2024, chính quyền Maduro đã tổ chức trưng cầu dân ý để “sát nhập” khu vực này, bất chấp phản đối quốc tế.
Từ đó, căng thẳng leo thang từng tháng. Venezuela đưa quân tới biên giới, Guyana ký thỏa thuận quân sự với Mỹ, và hạm đội Mỹ bắt đầu tuần tra quanh vùng biển Stabroek – nơi Exxon đặt giàn khoan.
Giờ đây, mỗi chiếc FPSO (tàu khai thác dầu nổi) hoạt động trong khu vực không chỉ là giàn khoan thương mại, mà là một mục tiêu chiến lược có thể châm ngòi cho xung đột bất cứ lúc nào.
________________________________________
Venezuela – quốc gia kiệt sức nhưng nguy hiểm
Venezuela từng là “ông vua dầu” của thế giới, nhưng sau hơn một thập kỷ cấm vận và sụp đổ kinh tế, GDP quốc gia này đã giảm hơn 80% so với năm 2013.
Thế nhưng, dưới áp lực trong nước và quốc tế, Maduro lại tìm thấy cơ hội hồi sinh chính trị từ chính dầu mỏ.
Bằng cách nhắm vào Essequibo, ông vừa thổi bùng tinh thần dân tộc, vừa tạo lý do để quân đội đứng về phía chính phủ.
Đằng sau lưng ông, Nga và Iran cung cấp UAV, vũ khí và kỹ sư quân sự, trong khi Trung Quốc đầu tư khai thác dầu ở hồ Maracaibo để đổi lấy quyền ưu tiên nhập khẩu.
Venezuela – dù kiệt sức – giờ trở thành quân cờ mang tính chiến lược của khối BRICS mở rộng, là cửa ngõ để Trung Quốc và Nga tiến vào bán cầu Tây.
Và đó là điều khiến Washington không thể ngồi yên.
________________________________________
Mỹ – không chỉ bảo vệ đồng minh, mà bảo vệ vị thế siêu cường
Với Washington, Essequibo không chỉ là vấn đề chủ quyền giữa hai nước Nam Mỹ. Nó là cuộc chiến bảo vệ trật tự năng lượng toàn cầu, nơi Mỹ, Trung và Nga cùng tranh một miếng bánh dầu mới tinh giữa đại dương.
Khi ExxonMobil là nhà đầu tư lớn nhất tại Guyana, và CNOOC (Trung Quốc) là cổ đông thứ ba, thì mỗi thùng dầu được bơm lên đều vừa mang màu đỏ của Bắc Kinh, vừa mang sao của Washington.
Bởi vậy, khi Venezuela đe dọa “thu hồi lãnh thổ Essequibo”, Nhà Trắng lập tức ra lệnh cho SOUTHCOM (Bộ Tư lệnh Nam Mỹ) triển khai lực lượng – chính là 10.000 lính và hạm đội 8 tàu khu trục được báo chí ghi nhận tối qua.
Và trong cùng thời điểm, CIA được bật đèn xanh cho các chiến dịch bí mật tại Venezuela, tập trung vào giám sát UAV, mạng lưới dầu và hệ thống vận chuyển qua cảng Puerto Cabello.
Mỹ hiểu rằng nếu để Venezuela – với hậu thuẫn Nga và Trung Quốc – chiếm được vùng biển này, thì đó không chỉ là mất một vùng dầu, mà là mất đi biểu tượng kiểm soát năng lượng ở Tây bán cầu, điều mà suốt 200 năm họ chưa từng đánh rơi.
________________________________________
Trò chơi dầu mỏ thế kỷ 21
Cuộc chiến lần này không giống Iraq 2003 hay Kuwait 1991.
Không ai tuyên chiến, không ai bắn phá thành phố.
Nhưng ở ngoài khơi Caribe, các giàn khoan, drone và tàu chiến đang giành giật từng mét nước biển, từng mạch dầu ngầm dưới đáy đại dương.
Trong thế kỷ 20, chiến tranh vì dầu được đo bằng số thùng.
Còn trong thế kỷ 21, nó được đo bằng dữ liệu, hợp đồng và quyền điều hướng dòng năng lượng toàn cầu.
Ai kiểm soát Essequibo hôm nay, người đó sẽ kiểm soát “chìa khóa năng lượng” của Đại Tây Dương Nam trong 20 năm tới.
Bởi vì sau cuộc khủng hoảng dầu Trung Đông, sau khi Biển Bắc và Alaska cạn dần, thì Caribe – với Guyana, Suriname và Venezuela – là mỏ mới cuối cùng còn nguyên vẹn trên bản đồ thế giới.
Và đó là lý do mà mọi thế lực đều kéo tới.
________________________________________
Cảm giác cận chiến
Đêm qua, sóng radar ở vùng biển Essequibo đã ghi nhận ít nhất ba drone quân sự di chuyển song song với tàu ExxonMobil.
Các chuyên gia phân tích dữ liệu hàng hải cho biết hải trình của tàu Mỹ và Venezuela chỉ cách nhau chưa đầy 40 hải lý – một khoảng cách có thể “gây chiến” chỉ trong vài phút nếu xảy ra hiểu lầm tín hiệu.
Các kênh quân sự trên Telegram của Nga thậm chí còn đăng ảnh vệ tinh, cho rằng Mỹ đã “thiết lập vùng cấm ngầm” quanh giàn khoan Stabroek, còn phía Venezuela đã đặt hệ thống radar phòng không gần biên giới.
Tất cả gợi lại cảm giác Cuba 1962, chỉ khác ở chỗ: thay vì tên lửa hạt nhân, giờ là drone, dầu và dữ liệu, và thay vì Liên Xô, nay là Trung Quốc và Nga cùng đứng phía sau Venezuela.
________________________________________
Kết luận tạm thời: ngòi nổ đã được châm
Vùng biển Essequibo giờ không chỉ là tranh chấp địa phương, mà là một “mắt bão năng lượng” đang hút về mình mọi dòng quyền lực toàn cầu.
Nếu trong thế kỷ 20, Trung Đông là trung tâm của chiến tranh dầu mỏ, thì thế kỷ 21 có thể sẽ bắt đầu từ một vệt xanh nhỏ trên bản đồ Nam Mỹ.
Thế giới có thể vẫn ngủ yên nhưng dưới lòng đại dương Caribe, cuộc chiến dầu mỏ thế kỷ 21 đã bắt đầu – và nó sẽ quyết định ai nắm vận mệnh kinh tế, năng lượng và sức mạnh quân sự trong nửa thế kỷ tới.
Còn tiếp…
